Σημαντικές αλλαγές στην εκλογική νομοθεσία της Κύπρου ανακοινώθηκαν την Τετάρτη από το Υπουργικό Συμβούλιο, με στόχο τη βελτίωση της συμμετοχής των πολιτών στις εκλογικές διαδικασίες και την ενίσχυση της δημοκρατικής κουλτούρας στη χώρα. Τα κύρια σημεία στη δέσμη των τροποποιητικών νομοσχεδίων είναι η μείωση του ηλικιακού ορίου για την ψήφο στα 17 έτη και η αυτόματη εγγραφή των νέων εκλογέων στους μόνιμους εκλογικούς καταλόγους.
Σημαντικές τροποποιήσεις
Η κύρια τροποποίηση αφορά τη μείωση του ηλικιακού ορίου για το δικαίωμα ψήφου από τα 18 στα 17 έτη. Αυτή η αλλαγή αποσκοπεί στην ενθάρρυνση της συμμετοχής των νέων στις εκλογές και στην ενίσχυση της δημοκρατικής κουλτούρας. Οι νέοι πολίτες που θα συμπληρώσουν το 17ο έτος της ηλικίας τους θα αποκτούν δικαίωμα ψήφου. Σημειώνεται ότι μέχρι και το 1996 το δικαίωμα ψήφου, στη χώρα μας, ήταν στα 21 έτη και με τροποποίηση του Συντάγματος το όριο κατέβηκε στα 18. Την ίδια ώρα, εισάγεται η αυτόματη εγγραφή όλων των πολιτών της Δημοκρατίας που πληρούν τα παρακάτω κριτήρια: διαμένουν στις περιοχές που ελέγχει η δημοκρατία, έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους και κατέχουν έγκυρο δελτίο ταυτότητας. Η εγγραφή τους στον εκλογικό κατάλογο θα γίνεται με βάση την καταχωρισμένη διεύθυνσή τους στο Σύστημα Αρχείου Πληθυσμού.
Διαδικασίες εγγραφής
Η νέα νομοθεσία εισάγει σημαντικές αλλαγές στις διαδικασίες εγγραφής και ταυτοποίησης των εκλογέων. Όλοι οι νέοι εκλογείς θα εγγράφονται αυτόματα στον εκλογικό κατάλογο με βάση την καταχωρισμένη διεύθυνσή τους, ενώ οι οικείοι έπαρχοι θα ενημερώνουν γραπτώς τους εκλογείς για τη διεύθυνση με την οποία έχουν εγγραφεί. Σε περίπτωση αλλαγής διεύθυνσης, οι εκλογείς θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση για διόρθωση εντός 30 ημερών. Ακόμη με τις νέες ρυθμίσεις καταργείται το κριτήριο της εξάμηνης παραμονής στη Δημοκρατία, το οποίο απαιτούσε την υποβολή αποδεικτικών στοιχείων από τους πολίτες. Αντ' αυτού, η εγγραφή θα βασίζεται στην καταχωρισμένη διεύθυνση στις ελεύθερες περιοχές και στο ισχύον δελτίο ταυτότητας. Η ταυτοποίηση των εκλογέων κατά την ψηφοφορία θα γίνεται πλέον με βάση το δελτίο ταυτότητας ή τις νέες άδειες οδήγησης. Το εκλογικό βιβλιάριο, το οποίο είχε περιορισμένη χρησιμότητα και προκαλούσε επιπλέον διοικητικό κόστος, καταργείται. Ωστόσο, οι εκλογείς που ήδη κατέχουν εκλογικό βιβλιάριο θα μπορούν να το χρησιμοποιούν ως έγγραφο ταυτοποίησης.
Οι νέοι ψηφοφόροι
Ο πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου, Φιλήμων Μπαντιμαρούδης, μιλώντας στον «Π» αναφέρθηκε στις προκλήσεις και τις προοπτικές της πολιτικής συμμετοχής των νέων στην εποχή μας. Σύμφωνα με τον κ. Μπαντιμαρούδη, η ενθάρρυνση των νέων να συμμετέχουν στα πολιτικά δρώμενα από νεαρή ηλικία είναι θετική, όμως προειδοποίησε ότι η μείωση της ηλικίας ψήφου δεν συνεπάγεται απαραίτητα αυξημένη γνώση ή συνειδητοποίηση της πολιτικής πραγματικότητας. «Δεν θεωρώ ότι με το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα, με τις κατακλυσμικές επιρροές του ψηφιακού κόσμου, αλλά και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες οικογένειες ότι είναι εύκολο να οδηγηθούμε σε μια κουλτούρα νέων ψηφοφόρων, των οποίων οι αποφάσεις να βασίζονται σε εμπειρικά στοιχεία, κριτικές αποτιμήσεις και νηφάλιες προσεγγίσεις» είπε χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε ότι η εγγραφή νέων ψηφοφόρων στους καταλόγους αυτόματα θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά την εκλογική διαδικασία χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα αυτό των ευρωεκλογών. «Ένας νέος υποψήφιος με έντονη δραστηριότητα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ανέτρεψε τις προβλέψεις και έλαβε σημαντική υποστήριξη από άτομα νεαρής ηλικίας», είπε. Υπογράμμισε ακόμη την ανάγκη συνολικής μεταρρύθμισης στην εκπαίδευση για την πολιτική ευαισθητοποίηση των νέων, αλλά αναγνώρισε τις δυσκολίες που θέτει η ψηφιακή εποχή. Πρότεινε την ένταξη νέων μαθημάτων και σεμιναρίων στα σχολεία που θα βοηθήσουν τους νέους να διακρίνουν μεταξύ ενημέρωσης και διασκέδασης και να κατανοήσουν τη φύση των ψευδών ειδήσεων και της παραγωγής περιεχομένου στο διαδίκτυο.
*Η εκτίμηση
Η δημόσια διαβούλευση για τα τροποποιητικά νομοσχέδια έχει ήδη ξεκινήσει και θα διαρκέσει μέχρι αρχές Οκτωβρίου μέσω της πλατφόρμας «η-Διαβούλευση». Σύμφωνα με πληροφορίες από το Υπουργείο Εσωτερικών, οι νέες ρυθμίσεις αναμένεται να επηρεάσουν περίπου 92.000 πολίτες. Συγκεκριμένα περίπου 85.000 πρόσωπα, άνω των 18 ετών, δεν είναι εγγεγραμμένα στους εκλογικούς καταλόγους και πληρούν τα κριτήρια για την αυτόματη εγγραφή, σε περίπτωση αλλαγής της νομοθεσίας και άλλα 6.900 πρόσωπα είναι σήμερα μεταξύ 17 και 18 ετών και θα προχωρήσει η εγγραφή τους, εάν ψηφιστεί η μείωση του ορίου ηλικίας του εκλέγειν στα 17. Εάν η διαβούλευση δεν φέρει σοβαρές αντιρρήσεις, τα νομοσχέδια θα κατατεθούν στη Βουλή μέχρι το τέλος του έτους και, αν εγκριθούν, θα εφαρμοστούν στις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου του 2026.
Κριτική και αντιδράσεις
Η προσπάθεια για αλλαγές στο εκλογικό σύστημα δεν είναι νέα. Από το 2023, ο τέως πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, είχε προτείνει τη μείωση του ηλικιακού ορίου ψήφου, ενώ προτάσεις για την αυτόματη εγγραφή είχαν καταθέσει και άλλοι πολιτικοί όπως η πρόεδρος της Βουλής Αννίτα Δημητρίου και ο βουλευτής της ΕΔΕΚ Αντρέας Αποστόλου. Ωστόσο, η καθυστέρηση στην προετοιμασία και κατάθεση των σχετικών νομοσχεδίων έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Ο ΔΗΣΥ επισημάνει σε ανακοίνωσή του ότι αντί για επαναλαμβανόμενες εξαγγελίες, είναι προτιμότερο να ετοιμαστούν τα νομοσχέδια και να γίνει η απαραίτητη διαβούλευση. Ειδικότερα, το κόμμα υπογραμμίζει ότι οι αλλαγές που παρουσιάζονται από την κυβέρνηση ως πρωτοποριακές έχουν ήδη κατατεθεί ως προτάσεις νόμου και πρέπει να εξεταστούν μαζί με τις προτάσεις νόμου όταν θα κατατεθούν στη Βουλή.
Θα αυξηθούν τα ποσοστά αποχής
Μιλώντας στον «Π» ο εκλογικός αναλυτής Νάσιος Ορεινός εκφράζει επιφυλάξεις για την αύξηση της συμμετοχής στις εκλογές, παρά τις αλλαγές. Σύμφωνα με τον κ. Ορεινό, η αποχή των νέων είναι υψηλή και δεν αναμένεται να αλλάξει δραματικά μόνο με την προσθήκη των 17χρονων στους εκλογικούς καταλόγους. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι οι αλλαγές ενδέχεται να καταγράψουν καλύτερα την πραγματική αποχή καθώς πλέον όλοι οι πολίτες θα έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν.
Διεθνής σύγκριση
Μετά τις εκλογές του Ιουνίου 2024 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Γερμανία, η Αυστρία, το Βέλγιο και η Μάλτα ήταν οι χώρες με το χαμηλότερο ηλικιακό όριο ψηφοφορίας στην ΕΕ. Η Γερμανία, μειώνοντας το όριο ηλικίας συμμετοχής στα 16 έτη, έγινε η χώρα με το χαμηλότερο ηλικιακό όριο στην Ένωση. Η Αυστρία, το Βέλγιο και η Μάλτα επιτρέπουν επίσης σε νέους ηλικίας 16 και 17 ετών να ψηφίζουν, ενώ η Ελλάδα, επέτρεψε την ψήφο σε νέους που έγιναν 17 το 2024. Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ το όριο ηλικίας είναι στα 18 έτη.
*Στην συγκεκριμένη παράγραφο προστέθηκαν στοιχεία που παραχώρησε στο ΚΥΠΕ ο ΓΔ του Υπουργείου Εσωτερικών στις 11/9
